Ε. Παπαχριστοπούλου – Γ. Σταματίου: «Αποδοχή της εύθραυστης ύπαρξης»
Ένα ζευγάρι, οδεύοντας στο τέλος αυτής της ζωής, ετοιμάζεται να δεξιωθεί τις «Αρχές» του τόπου. Ο σύζυγος σκοπεύει να αποκαλύψει ένα μήνυμα, που μπορεί να σώσει τον κόσμο. Η σύζυγος, πάντα υποστηρικτική, προσμένει την αναγνώριση που θα λάβει ο άνδρας της. Μέσα από την αναμονή, την άφιξη των καλεσμένων και την ένταση που προσδίδει το επερχόμενο τέλος, ο Ιονέσκο γράφει ένα βαθιά ανθρώπινο, συναισθηματικό και καθόλου «παράλογο» έργο. Ή μάλλον, το παράλογο εμφανίζεται ως το ξόδεμα της ζωής μας κι η αντίληψη πως δεν κάναμε αυτά που θέλαμε, ούτε ζήσαμε αυτά που «έπρεπε».
Το iart.gr μίλησε με τους πρωταγωνιστές της παράστασης «Οι καρέκλες» που ανεβαίνει για δεύτερη συνεχή χρονιά στο θέατρο ΕΚΣΤΑΝ. Η Ελένη Παπαχριστοπούλου και ο Γιάννης Σταματίου, καταφέρνουν να αποδώσουν όλες τις λεπτές συναισθηματικές αποχρώσεις του έργου, να συγκινήσουν και να δώσουν στο θεατή τροφή για σκέψη, με τις ερμηνείες τους. Σε πολλά επίπεδα μάλιστα….
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΝΝΑ ΠΑΧΗ 31/01/2018
Ποιό ήταν το κριτήριο για το ανέβασμα της παράστασης;
Ο σκηνοθέτης της, Ζαν – Πωλ Ντενιζόν είχε αγαπήσει πολύ το έργο, καθώς μέσα από τη σκηνοθεσία που είχε κάνει στο Παρίσι, ανακάλυψε σε βάθος ότι καθόλου τυχαία δεν θεωρήθηκαν «Οι καρέκλες» του Ιονέσκο από τα σπουδαιότερα έργα του 20ου αιώνα. Ένα δυνατό έργο, κωμικό και ταυτόχρονα βαθύ πάνω στο πρόβλημα που απασχολεί τον καθένα μας: Το νόημα της ζωής. Επίσης, όπως είπε, είδε σ’ εμάς, τα «τέλεια πρόσωπα» για τους ρόλους. Έτσι, προχωρήσαμε στην υλοποίηση.
Η μετάφραση είναι δική σας. Σας βοήθησε στην καλύτερη κατανόηση του ρόλου σας;
Ελένη Παπαχριστοπούλου: Ακόμα κι όταν αντιγράφεις ένα ρόλο, όχι μόνο όταν μεταφράζεις, εκείνος δεν μένει στην μνήμη, εισχωρεί στο σώμα σου. Η μετάφραση σε βοηθάει επί πλέον να κατανοήσεις τη σκέψη του συγγραφέα, ή μάλλον καλύτερα τη γραφή του «παράλογου» θεάτρου και τη συνοχή του.
Πείτε μας λίγα λόγια για το ρόλο σας στις «Καρέκλες»
Ελένη Παπαχριστοπούλου. Η Σεμίραμις είναι 94 χρονών. Όλη η ζωή της, ζωή μιας ασήμαντης γυναίκας, νοηματοδοτείται από την αγάπη που έχει για τον άντρα της. Εκείνος είναι ο στρατηγικός παίχτης, που εφευρίσκει στηρίγματα για να κρατηθούν στη ζωή. Η αγάπη της την κάνει να μπαίνει πρόθυμα στο ‘παράλογο’ παιχνίδι τού σχεδιασμού του να υποδεχτεί επίσημους καλεσμένους, – αυτές τις αόρατες παρουσίες που καταλαμβάνουν καρέκλες που παραμένουν εφιαλτικά κενές – για να τους ανακοινώσει το μήνυμά του, που θα σώσει την ανθρωπότητα.
Ενσαρκώνετε έναν ήρωα που το όνομά του δεν ακούγεται ποτέ. Γιατί νομίζετε το κάνει αυτό ο Ιονέσκο;
Γιάννης Σταματίου: Ο Γέρος δεν έχει όνομα γιατί αντιπροσωπεύει τον άνθρωπο σε όλο του το είναι με το υπαρξιακό του άγχος, την απογοήτευσή του, τις ελπίδες του, τις επιθυμίες του… Καθώς περνάω μέσα από διαφορετικές συνειδησιακές καταστάσεις, βρέθηκα αντιμέτωπος με πολλά «πρόσωπα». Ανακάλυψα ότι ο «Γέρος» σε βυθίζει, ως ηθοποιό, σε πολλούς ρόλους. Αναμφισβήτητα είναι μεγάλος ρόλος που έχω την τύχη να ερμηνεύω , κι ένα σπουδαίο έργο!
Η αίσθησή μου από την ηρωίδα είναι πως πάντα λειτουργεί υποστηρικτικά στο σύζυγό της. Με όλους τους τρόπους, αν και, υπάρχουν φορές που δείχνει δείγματα «αντίδρασης». Γιατί νομίζετε πως το κάνει;
Το έργο φυσικά σηματοδοτεί την εποχή που γράφτηκε, το 1952, και κατά ένα μέρος είναι συμβατικό. Στο σπίτι, εκείνη δουλεύει κι εκείνος ασχολείται με το πνεύμα, τις κοινωνικές σχέσεις, τους καλεσμένους του. Είναι φυσικό, ως γυναίκα, να αντιδρά για το γεγονός ότι κάνει όλες τις δουλειές. Αλλά, μην ξεχνάμε ότι είναι η μία από τους δύο παίχτες του παιχνιδιού. Δεν υπάρχει Σεμίραμις χωρίς το Γέρο, ούτε Γέρος χωρίς τη Σεμίραμις. Για να υπάρξει δράση χρειάζεται αντίδραση. Αυτή της η «αντίδραση» τροφοδοτεί το παιχνίδι.
Οι ήρωες περνούν από πολλές συναισθηματικές καταστάσεις. Μένω σε αυτήν της αγωνίας, του άγχους να «προλάβουν». Πως νομίζετε ότι μπορεί ο άνθρωπος να αντιμετωπίσει αυτήν την αγωνία του «χρόνου που φεύγει»;
Ο ίδιος ο Ιονέσκο το επισημαίνει. Μόνο δύο ουσιώδεις έννοιες υπάρχουν: η έννοια της αγάπης και του θανάτου. Και μόνο η αγάπη μπορεί να υπερνικήσει το θάνατο.
Οι πρωταγωνιστές είναι προχωρημένης ηλικίας, κι αυτό δεν το βλέπουμε συχνά. Είναι η νιότη το πρώτο ζητούμενο της Τέχνης;
Σε αυτό το έργο, δεν μπορούμε να μπούμε σε μια συμβατική μελέτη της ψυχολογίας του προσώπου. Έχουμε δυο εκατονταετείς γέρους που βγάζουν μια ενέργεια που κανένας άνθρωπος αυτής της ηλικίας δεν θα μπορούσε να έχει. Ο Ιονέσκο γράφει στις Σημειώσεις του ότι οι ηθοποιοί θα είναι νεώτεροι. Μιλώντας για την Τέχνη τού θεάτρου, ζητούμενο είναι φέρνει ζωή, να έχει ενέργεια, να μην κάνει το θεατή να βαριέται. Η ύπαρξη αυτού του στοιχείου στην παράσταση, είναι ένα μέρος της επιτυχία της.
Ανεβαίνει για δεύτερη συνεχή χρονιά.
Η σημασία του ως μεγάλο έργο, η «ανάγνωσή» του από το σκηνοθέτη και το παίξιμο στο οποίο μας οδήγησε, έφεραν ως αποτέλεσμα, οι θεατές να απολαμβάνουν την παράσταση, να γελούν, να συγκινούνται και ταυτόχρονα να ανακαλύπτουν την πολυσυνθετότητα του Ιονέσκο. Όσο κι αν αυτό φαίνεται προφανές, δεν είναι εύκολο να το επιτύχεις.
Συνεργαστήκατε και παλαιότερα με τον Ζαν – Πωλ Ντενιζόν. Πως βιώνετε το «τώρα» σε σχέση με το «τότε»;
Ο χρόνος μας έδεσε περισσότερο στη ζωή και στο θέατρο. Η επαγγελματική και φιλική μας σχέση είναι σαν να πηγαίνουν τώρα παράλληλα και ανανεώνουν την επιθυμία της συνεργασίας.
Τι θα θέλατε να πάρει μαζί του ο θεατής φεύγοντας;
Την αποδοχή της εύθραυστης ύπαρξής μας, και της ασημαντότητάς μας. Αυτό μας κάνει πιο ανθρώπινους, λιγότερο ατομικιστές και με περισσότερο χιούμορ.